Prof. Paul Verhaeghe gaat op zoek naar nuance in het stakingsdebat 'We strike back' op 30 januari 2012 in de Vooruit te Gent. Aan de hand van zijn visie op 'het inleveren voor of tegen het neoliberalisme' heb ik er een idee uitgehaald die ik graag wat meer wil verduidelijken. Je kunt de volledige tekst, indien je dit wenst, ook beluisteren of lezen.
Ja, het egoïstische, het competitieve, het agressieve zit in de mens – de banaliteit van het kwaad is een realiteit. Maar het altruïstische, het willen samenwerken, de solidariteit – de banaliteit van het goede zit evenzeer in ons, en het is de omgeving die beslist welke kenmerken er dominant naar buiten treden. En die omgeving maken wij grotendeels zelf. Op de koop toe is er meer dan voldoende bewijs dat wij ons veel beter voelen wanneer we iets betekenen voor een ander en daarvoor erkenning krijgen.
Ik ben ervan overtuigd dat in iedere mens iets goeds schuilt. Zelfs in de grootste crimineel schuilt volgens mij diep vanbinnen een bron vol goeds. Maar het is, denk ik, heel belangrijk dat iedere mens het goede in zichzelf opzoekt en dat goede ook weet naar buiten te brengen.
Sowieso zijn er heel veel emoties waar een mens mee overweg moet kunnen. De kunst van het ‘goede’ leven is volgens mij dat we dat kwade in ons leren herkennen en er ook leren mee omgaan. We moeten aanvaarden dat zo’n gevoelens deel van ons uitmaken en dat het een kwestie van evenwicht zoeken is tussen die twee. Dat wil daarom niet zeggen dat we die negatieve gevoelens of ‘kwade’ gedachten uit ons lichaam moeten verbannen. Dat kan trouwens niet, want onze emoties hebben een belangrijke signaalfunctie. Ze vertellen aan ons lichaam dat we maar beter wat alerter zouden zijn. Stel nu dat we oog in oog staan met het gevaar. Onmiddellijk signaleert ons lichaam dat iets niet pluis is, en we voelen de emotie ‘angst’. We gaan niet eerst even rustig nadenken, maar als schrikreactie zetten we het op een lopen. Als je een bepaalde emotie voelt, is het aangewezen om er de betekenis van na te gaan zodat je je bewust wordt wat je lichaam je probeert te zeggen. Wanneer we ook echt luisteren naar ons lichaam, dan kunnen veranderingen optreden.
Paul Verhaeghe zegt dat het de omgeving is die dat goede of dat kwade in ons naar buiten lokt. Daar ga ik ook mee akkoord. Zoals reeds gezegd geeft ons lichaam ons signalen wanneer we in een bepaalde omgeving terechtkomen. Als die situatie of omgeving niet goed aanvoelt, dan zal het kwade in ons misschien de bovenhand nemen. Evenals we ons op ons gemak voelen, zullen eerder positieve gedachten overheersen waardoor we solidair zijn of willen samenwerken met de ander.
Dit doet me ook denken aan hetgeen ik heb geleerd in de cursus ‘reflectie en sociale vaardigheden’. Iedere mens zal ooit wel eens agressief of sub-assertief gereageerd hebben. Maar het is de bedoeling dat je jezelf afvraagt of je goed gereageerd hebt en waarom het nu verkeerd afgelopen is. Je vraagt jezelf af of je niet een beetje hebt overdreven, en je zoekt andere alternatieven. Een voorbeeld: Je staat in de supermarkt aan te schuiven aan de kassa. Jij staat daar met een overvolle kar, en je bent al een kwartier aan het wachten, maar nu is het eindelijk aan jou. Plots komt iemand met maar 2 producten en die steekt je voor, waarop hij zegt: ‘Het zal niet lang duren, het zijn maar 2 producten’. Laat je hem voorgaan of niet? Je kunt op 3 verschillende manieren reageren: je ergert je mateloos, maar je zegt er niets van en laat hem voorgaan (sub-assertief) of je scheldt de persoon uit en trekt hem aan zijn arm weer achteruit (agressief). We kunnen natuurlijk ook assertief reageren door met een ik-boodschap te zeggen dat je het niet prettig vindt dat hij zomaar voorsteekt, hij had het op zijn minst kunnen vragen. Op welke manier had u gereageerd?
Dit voorbeeld bewijst volgens mij opnieuw dat de omgeving reacties uitlokt, maar dat het aan jezelf is om er ‘goed’ of ‘kwaad’ op te reageren.
Op de koop toe is er meer dan voldoende bewijs dat wij ons veel beter voelen wanneer we iets betekenen voor een ander en daarvoor erkenning krijgen.
Wanneer we erkenning krijgen van de ander voelen we ons veel beter in ons vel. Daarom gaan we in sommige gevallen het gedrag van die ander, voornamelijk onbewust, gaan nabootsen. Het zorgt ervoor dat mensen dichter bij elkaar komen. Het is zeker en vast ook bevorderend voor ons zelfbeeld. Positief over jezelf denken, jezelf mooi vinden en daar herkenning voor krijgen is net datgene wat ons gelukkig maakt. ‘Ook getest op mensen’ ging de uitdaging aan om te zien of dat effectief zo is, of mensen zich beter voelen als hun gedrag gespiegeld wordt.
Het is wel zo dat als je jezelf beschouwt als een onderneming, je op de goede weg zit in onze maatschappij. En dat is een van de kenmerken van het neoliberalisme. Maar is dat dan wel goed als we luisteren naar wat het veroorzaakt op psychologisch vlak, enz. volgens Paul Verhaeghe ?
BeantwoordenVerwijderenDag Stéphanie,
VerwijderenIk denk dat Paul Verhaeghe bedoelt dat zowel het goede als het kwade in de mens zit. En dat de omgeving beslist of het goede of het kwade tot uiting komt. Wij moeten wel leren omgaan met die twee. Als je jezelf beschouwt als een onderneming en het wil maken in de bedrijfswereld, moet je je er ook goed bij voelen. Het goede zal hier dan tot uiting komen. Dus op psychologisch vlak vind ik dat het zeker ten goede komt. We leren onszelf kennen, en ontwikkelen op die manier een eigen identiteit, denk ik. Volg je mij een beetje?
Groetjes
Beste Lies,
BeantwoordenVerwijderenIk volg de uitspraak van professor Verhaeghe ook helemaal als hij zegt dat we ons beter voelen wanneer we iets betekenen voor een ander en daarvoor erkenning krijgen. Ik merk ook vaker egoïstisch gedrag bij mensen en soms ben ik er echt door ontzet, kan ik het bijna niet geloven. Helpt men elkaar nog wel zo vaak zonder er echt zelf baat bij te hebben, zonder aan je eigenbelang te denken? Meestal hangt er wel iets aan vast, stelt men voorwaarden. Men wil tegenwoordig niet teveel inspanningen meer doen om iets te bekomen. Maar moet er altijd iets aan vast hangen? Nee, gewoon iemand helpen of samenwerken en die persoon een goed gevoel geven, is al genoeg om je zelf goed te voelen. Een eenvoudig complimentje is zoveel meer!
Groetjes,
Jessy