Mens en samenleving: We strike back, freedom

Prof. Paul Verhaeghe gaat op zoek naar nuance in het stakingsdebat 'We strike back' op 30 januari 2012 in de Vooruit te Gent. Aan de hand van zijn visie op 'het inleveren voor of tegen het neoliberalisme' heb ik er een idee uitgehaald die ik graag wat meer wil verduidelijken. Je kunt de volledige tekst, indien je dit wenst, ook beluisteren of lezen.

De Pools-Britse socioloog Zymunt Bauman vat de paradox van onze tijd mooi samen: ‘Nooit waren we zo vrij. Nooit hebben we ons zo machteloos gevoeld’. We zijn vrij, in de betekenis dat we op religie kunnen spuwen (pas wel op met de Islam en het Jodendom), dat we op seksueel vlak zo ongeveer alles moeten uitproberen wat vroeger verboden was, en dat we om het even welke politieke stroming mogen aanhangen. Dat kan allemaal omdat die zaken geen enkel belang meer hebben. It’s the economy, stupid!

In tegenstelling tot vroeger, zijn wij nu inderdaad vrije wezens. We doen en laten zogezegd alles wat we zelf willen. We hebben een vrije keuze en daar streven we ook naar. Maar net omdat er zoveel keuze is, weten we met onszelf geen raad meer. Je weet niet meer welke weg je moet inslaan, want er zijn teveel wegen. Sommige wegen leiden tot niets of lopen zelfs dood. We bewandelen niet graag één hoofdweg, maar slaan ook graag eens links of rechtsaf. De binnenwegen willen we namelijk ook ontdekken. Net omdat een mens teveel keuzes heeft, voelt hij zich machteloos tegen al het kwaad dat zijn pad kruist. Want je kiest voornamelijk de makkelijke weg, omdat je het kwaad wilt vermijden. Maar soms is er geen andere uitweg meer en moeten we eerst dat kwaad overwinnen, vooraleer we verder kunnen. Dan voelen we ons in zo’n situaties machteloos, omdat we er nog nooit eerder mee geconfronteerd werden.

Dat we in deze tijd kunnen lachen met religie, kan vooral de ‘comedy’ beamen. Ook dit gegeven heeft weer te maken met vrijheid. We zijn vrij om een religie te kiezen (hier toch), en we zijn daarbij ook vrij om eender welke mening over (andere) religies te uiten. Pas wel op met de Islam en het Jodendom, want als we te ver gaan met onze meningsuiting kan het zich wel eens tegen ons keren. Ook Alex Agnew uit graag zijn mening over religie of godsdienst. Wie zes minuten tijd heeft om even achterover te leunen, kan zijn lachspieren laten werken.

Alex Agnew: Jezus

Nu ik het hierboven toch over het Jodendom had, wil ik er graag iets over zeggen. Hun hele leven staat gewoon in teken van hun godsdienst. Als ze niet binnen de lijntjes lopen worden ze gestraft. Van vrije keuzes, zoals wij ze hier kennen, is geen sprake. Ze moeten wel één hoofdweg bewandelen en de binnenwegen ten strengste vermijden. Alles wat in de Thora vermeld staat, worden als leefregels gezien die ze absoluut moeten naleven. Er zijn 613 wetten. Zo mogen melk- en vleesproducten niet in aanraking komen met elkaar. Of als een vrouw seks heeft terwijl ze menstrueert, wordt ze met de zweep gestraft. Je mag haar dan zelfs niet aanraken, zelfs niet in hetzelfde bed slapen. Het zijn instructies van God om als mens een goed leven te hebben. Wij vinden dat toch te absurd voor woorden. Ik vind dit absoluut belachelijk. Dat is toch niet normaal? Hoe kan je nu gewoon letterlijk alles doen wat in een eeuwenoud boek staat geschreven? In 'In Godsnaam' ging Annemie Struyf naar Israël om op zoek te gaan naar de orthodoxe Joden. Daar wordt ze opgevangen door een Nederlander die zich drie jaar geleden heeft bekeerd tot het Jodendom. De aflevering duurt 1 uur.

In Godsnaam: Jodendom

Het is dan ook weer te zien welke godsdienst je hebt, maar over het algemeen is seks geen taboe meer. Vroeger werd er nimmer of nooit over gesproken, nu roept iedereen het op straat. Alles uitproberen wat vroeger verboden was, is misschien wat overdreven. De mensen weten er gewoon veel meer van. Vroeger werden ze gewoon ‘dom’ gehouden, ze moesten het zelf maar ontdekken. Nu krijgen we zoveel informatie van buitenaf dat we er op jonge leeftijd al mee te maken hebben. Zo krijgen ze in het zesde leerjaar reeds seksuele voorlichting en beginnen ze op steeds jongere leeftijd ook werkelijk aan de daad. Er zijn natuurlijk altijd uitzonderingen die volop gaan experimenteren met seks, maar ik denk dat de meeste burgers trouw blijven aan de monogamie. En ik ben er zeker van dat er vroeger veel meer gebeurde dan dat er geweten is. Je denkt toch niet dat onze voorouders braaf naast elkaar lagen, zeker? Adam kon toch ook niet van Eva's verboden vrucht blijven J. Alleen vroeger werd erover gezwegen, nu staat het in de krant bij wijze van spreken.

Als laatste wil ik kort nog iets over de politiek vermelden. Net zoals we de vrije keuze hebben om bij een religie aan te sluiten, kunnen we ook kiezen welke partij we zullen aanhangen. Vroeger werd je opgegroeid in een gezin die bijvoorbeeld extreem rechts was of eerder links, of neutraal. De kinderen groeiden op met die politieke vraagstukken en leefden daar mee verder in hun volwassen leven, met één en dezelfde partij. Nu wisselen we van politieke partij, als van onderbroek. Staat die kleur je niet meer aan, neem een andere.