PKG-schaal
De PKG-schaal of Post-Kritische Geloofsschaal is een religieus attitudeonderzoek naar geloofsstijlen. Aan de hand van 33 stellingen proberen ze de wijze waarop mensen omgaan met geloof en godsdienst in kaart te brengen. De antwoorden op de vragen worden uitgedrukt in een score op een schaal met vier dimensies. De ene schaal is de mate van gelovig zijn, de andere schaal is de manier waarop je je geloof bekijkt (van heel letterlijk tot symbolisch). Godsdienstpsychologen van de K.U.Leuven maken een onderscheid tussen vier geloofstypen: de letterlijk-gelovigen (orthodoxy), de externe-kritiek-denkers (external critique), de relativisten en de post-kritisch-gelovigen (second naiveté).
Hieronder zal ik de vier geloofsstijlen kort verduidelijken en mijn eigen resultaat eraan koppelen.
Letterlijk-gelovigen (orthodoxy) (mijn resultaat: 1)
Vroeger was het een zodanige evidentie dat iedereen gelovig was. Als er één ongelovige tussen zat was dat uitzonderlijk. Het was niet de gewoonte om de antwoorden van Jezus of van God in vraag te stellen. Je moest letterlijk aannemen van wat werd aangeleerd. Daarom noemen we deze groep mensen de objectieve denkers, het is duidelijk een gesloten systeem. Je aanvaardt de feitelijke gegevens en je klampt er je aan vast, zwart-wit denkers dus. Bv: Jezus is verrezen, Jezus heeft over het water gelopen, Jezus heeft water in wijn veranderd. Dat is zo! Je zou kunnen zeggen dat ze op die manier onzekerheid en angst uit de weg gaan. De dag van vandaag zijn er echter nog steeds diepgelovigen die zich in deze categorie bevinden.
Ik bevind me alvast niet in deze dimensie, en dat is maar goed ook. Want leven volgens een boek, vind ik absurd. Je kunt de Bijbel lezen en er je eigen verhaal uit halen, maar je moet niet alles letterlijk nemen wat daarin geschreven staat. Dan kan je even goed terugkeren in de tijd. Er je eigen interpretatie aan geven, vind ik een beter idee. Bij ‘mens en samenleving: freedom’ heb ik het Jodendom kort even besproken. Zij leven volgens de Thora en ze doen alles wat in dat boek staat. Ik vind dat erg kortzichtig. Je kunt dan evengoed met oogkleppen op lopen. Tussen zwart en wit zitten nog heel veel mooie kleuren, hoor. En ik wil al die kleuren heel graag ontdekken. Ik loop liever eens naast het pad dan op het pad, zo ontdek je meer. En struikel je eens in de gracht, zoveel te beter, dan leer je het tenminste.
Post-kritisch-gelovigen (second naiveté) (mijn resultaat: 4)
Deze dimensie betekent dat je de Bijbelteksten of andere religieuze boeken niet als objectief feit ziet, maar dat je erover gaat nadenken: ‘Wat roept het bij mij op?’. De Bijbel kan aanleiding geven tot verschillende interpretaties: ‘Wat betekent het voor mij?’. Bv: 40 jaar in de woestijn lopen; ze zullen waarschijnlijk niet exact 40 jaar in die woestijn hebben rondgelopen, maar het zal waarschijnlijk erg zwaar geweest zijn. Het is een historisch feit, en dat betekent dat we er nu anders mee omgaan, dan vroeger het geval was.
Hierin kan ik me wel herkennen, ik ben eerder een symbolische gelover dan een letterlijke gelover. Zoals ik al zei weiger ik met oogkleppen op te lopen en zie ik religieuze teksten niet zwart-wit, maar kies ik voor de vele kleuren daartussen. Ik beschouw de Bijbel als een historisch boek, met als gevolg dat geloofsuitspraken kunnen veranderen.
Relativisten (relativism) (mijn resultaat: 5)
Relativisten zijn geïnteresseerd in religies, maar ze geloven niet. Ze willen er zeer veel over weten, maar ze blijven op een afstand, ze binden zich niet aan een religie. Naar hun mening is al dan niet geloven afhankelijk van de context waarin je bent grootgebracht. Is het je aangeboden tijdens je opvoeding, of niet? En ben je erop ingegaan of niet?
Ik sluit aan bij deze groep omdat ik inderdaad heel geboeid en geïnteresseerd ben in andere godsdiensten of religies. Ik heb er dan uiteindelijk wel mijn bedenkingen bij, maar ik vind het wel boeiend om erover te lezen. Ik zelf geloof eerder in de mensheid dan in het godendom.
Het strookt natuurlijk niet met de voorgaande geloofsstijl waar ik eerder een post-kritische-gelover ben. Het spreekt elkaar een beetje tegen, vind ik. Maar misschien ben ik ze gewoon allebei. Dit kan ik wel verduidelijken:
Ik ben grootgebracht in een gezin van 9 kinderen, die toch allemaal redelijk gelovig waren/zijn. Mijn vader is 74 jaar en gelooft in God, daarom gingen wij iedere zondag naar de kerk. Maar na de lagere schooltijd kregen we zelf de keuze om hiermee door te gaan. We werden nooit in die richting geduwd en er was altijd ruimte voor onze eigen mening. Mijn moeder, die heel wat jonger is dan mijn vader, gelooft niet zo sterk in God. Ik denk dat ik daarom een beetje van allebei heb meegekregen.
Externe-kritiek-denkers (external critique) (mijn resultaat: 3)
In deze categorie is er geen geloof meer in God. Je kunt alleen maar leven met dingen die objectief zijn, zekerheden, positivisme, zaken die wetenschappelijk bewezen kunnen worden. Het is ook erg vergelijkbaar met het geloofstype 'orthodoxy'. Ook hier wordt gezocht naar zekerheid, maar niet vanuit religieuze teksten, maar vanuit wetenschappelijke bewijzen.
Dat ik hier 3 punten scoor, verbaast me ook weinig. In ‘mens en zingeving: mijn geloof’ kan je ook lezen dat ik niet zozeer in een God geloof, maar eerder in de positieve kracht van de mens. Ik ben er zeker van dat wij als mensen veel meer kunnen verwezenlijken, dan dat we moeten zitten wachten op enige tussenkomst van een God. Het feit dat er wetenschappelijke bewijzen moeten zijn, is duidelijk een gegeven in mijn leefwereld. Hoe vaak zeg ik niet: ‘Kan je dat bewijzen?’. Dat er mirakels of wonders gebeuren, kan ik (nog) niet goed plaatsen, maar het schijnt wel dat, heel veel jaren later, mirakels zullen kunnen bewezen worden. Maar ja, het schijnt hé…
‘Vreemd, vind ik dat: waarom zou God eerst de natuurwetten creëren om ze vervolgens zelf te overtreden met een mirakel.’ Filosoof Victor Stenger
Zie ook het artikel: ‘God, een onhoudbare hypothese’ van Victor Stenger in Knack 2009.
Benieuwd naar jouw eigen resultaat? Hier kan je deelnemen aan het onderzoek.
Wie meer wil lezen over de Post-kritische-geloofsschaal kan op onderstaande link klikken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten